Khi nắng đã nhạt màu, dã quỳ bắt đầu bung nở. Như nắng giữa mùa đông, như mặt trời khoe sáng. Lần đầu tôi bắt gặp dã quỳ không phải trên những sườn đồi, vạt núi. Chỉ là hàng dã quỳ nơi góc vườn một sớm, sao vẫn thấy lòng xao xuyến. Bông dã quỳ dịu dàng trong nắng, xinh tươi và nhỏ nhắn.

Lễ cấp sắc là tín ngưỡng dân gian có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân tộc Dao, chứa đựng nhiều yếu tố truyền thống, một hiện tượng văn hóa tổng hợp, bao gồm cả yếu tố tâm linh, văn hóa nghệ thuật thông qua nhiều loại hình dân ca, dân vũ, nhạc lễ... Sinh hoạt văn hóa độc đáo này đang được cộng đồng người Dao ở huyện Ba Vì gìn giữ, bảo tồn phù hợp với đời sống mới.

Tại đình Vũ, ngôi đình cổ ở thôn Văn Giáp (xã Văn Bình, huyện Thường Tín) hiện đang lưu giữ cuốn sách đồng quý giá Dương Hòa nhị niên có niên đại năm 1637. Cuốn sách gồm 3 trang, trang bìa được chạm khắc hình rồng, phượng ở cả hai mặt với đường nét tỉ mỉ, xung quanh được chạm khắc hình triện rút. Nội dung cuốn sách đồng ghi chép lại việc thờ phụng hai vị Thành hoàng làng là Minh Lang đại vương và vị tướng tài ba Lê Phụng Hiểu thời Lý.

“Rồi một ngày trời không biếc xanh/ Rồi một ngày hàng cây / Và cơn gió mang mùa đông tới/ Cuốn bay theo đám lá vàng rơi...".

Hà Nội đang cữ nắng hanh, nét đặc trưng của mùa đông vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Sáng sớm, trời có sương mù, báo hiệu sẽ nắng to. Chỉ tầm già nửa buổi, nắng đã lên khắp trong cái rét ngọt, trời chuyển xanh ngắt. Không phải cái nắng mùa hè oi nồng, không giống nắng thu mơn man, mát nhẹ.

Hầu hết người dân Hà Nội và du khách đều biết tới vườn hoa - tượng đài vua Lý Thái Tổ ở phía đông Hồ Gươm, bên cạnh Bưu điện Hà Nội, nhưng không phải ai cũng biết, ở phía đối diện, bên kia hồ, còn có tượng đài vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi) - thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đánh thắng giặc Minh và sáng lập nhà Hậu Lê ở đầu thế kỷ XV.

Nếu chỉ để mang tính nghiêm túc và phù hợp với tập quán đạo đức xã hội thì việc ăn mặc chỉnh tề ra đường chưa hẳn là nét riêng của người Hà Nội. Câu tục ngữ “ăn Bắc, mặc Kinh” nói lên một thực tế khác. Đó là một khao khát làm điệu, phô bày vẻ đẹp với cộng đồng cả nước vốn lấy vùng Thăng Long - Kẻ Chợ làm trung tâm. Điều này có cơ sở bởi nơi đây gần như là đô thị duy nhất có đời sống kinh tế và giao thương đầy đủ của nước Việt nhiều thế kỷ, kết hợp những vàng son của các triều đại và tầng lớp quý tộc tạo ra kiểu cách thời trang riêng biệt. Người Hà Nội sau này, kế thừa dấu vết đó khi thành phố tiếp tục là đầu não của xứ Đông Dương thuộc Pháp.

Như chiều lòng khách phương xa, tôi có những ngày thu Hà Nội không thể tuyệt vời hơn. Hà Nội làm nền cho biết bao tác phẩm thơ văn nhạc họa. Văn chương, nghệ thuật đất nước giàu có hơn khi có Hà Nội.

Hà Nội trở mình rất nhanh sau đợt gió mùa. Đây là lúc những hàng hoa sữa trên đường tỏa hương ngào ngạt. Hoa nở từ mùa thu, nhưng con người chỉ cảm nhận được mùi hoa sữa thực sự khi những cơn gió lạnh đầu mùa ghé đến.

Có một tâm trạng là lạ trước mỗi chuyến đi, ấy là cái cảm giác vừa háo hức vừa thắc thỏm chia xa. Háo hức thì đã đành vì có biết bao điều mới lạ đang chờ ta trong mỗi chuyến đi, dù xa hay gần với quãng thời gian ngắn hay dài. Còn thắc thỏm, dù chỉ thoáng qua, nhưng cũng là cảm nhận rất thật. 

Trong ký ức của rất nhiều người, kỷ niệm về Thủ đô Hà Nội không chỉ là góc phố, con ngõ hay các ngôi làng ven đô, mà còn có không gian của những khu tập thể cũ. Điều đó được nhiều tác giả kể lại trong tác phẩm của mình.

Năm 1986, một người dân tình cờ phát hiện quả chuông đồng còn tương đối nguyên vẹn, nằm ở độ sâu 3,5m thuộc khu vực Bãi Rồng, xóm Phú An (thôn My Dương, xã Thanh Mai, huyện Thanh Oai, Hà Nội). Sau đó, quả chuông được đặt tên theo tên xã Thanh Mai. Đây là một trong những bảo vật quốc gia được Thủ tướng Chính phủ công nhận năm 2015 và được Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam công nhận là “Quả chuông đồng cổ nhất Việt Nam” vào năm 2016.

Với bề dày lịch sử, văn hóa, truyền thống, Thăng Long - Hà Nội là chủ đề, kho tài nguyên dường như vô tận cho các nhà nghiên cứu khai phá, tìm hiểu. Đọc rồi đến, càng tìm hiểu, khám phá, nhiều du khách cho biết càng thấy Hà Nội luôn hiện ra rất đẹp, nhẹ nhàng mà thanh lịch, dịu dàng mà đằm thắm, truyền thống mà văn minh... Với tôi, một người sinh ra, lớn lên ở ngoại thành, chỉ thực sự tiếp xúc nhiều với Hà Nội khi bước chân vào giảng đường đại học thì trong 20 năm qua, quãng thời gian rất ngắn trong lịch sử 1010 năm Thăng Long - Hà Nội, thấy thật may mắn khi được chứng kiến giai đoạn Thủ đô chuyển mình, thay đổi mạnh mẽ.

Đã thành thông lệ, cứ vào tối thứ sáu hằng tuần, các thành viên Câu lạc bộ (CLB) Dân ca làng Mọc Quan Nhân (phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân) lại tụ họp tại nhà văn chỉ của làng để cùng nhau luyện tập chèo, xẩm, hát văn… Đã 11 năm kể từ ngày thành lập, dưới sự dìu dắt của Nghệ nhân ưu tú (NNƯT) Phan Thị Kim Dung, CLB là điểm sáng trong công tác bảo tồn và phát triển âm nhạc truyền thống ở Thủ đô.

Ít có chủ đề về mùa nào lại có nhiều tác phẩm, được khai thác trở đi trở lại thành một nhịp riêng như mùa thu Hà Nội. Năm nào cũng vậy, cứ trời vào thu là khắp các sân khấu ca nhạc ở Thủ đô lại ngân lên giai điệu mùa. Điều này cũng đặt ra thách thức cho các nghệ sĩ trong việc làm mới một chủ đề đã quen.

“Hà Nội ơi tươi xanh màu áo học trò/ Những con đường thân quen còn đó/ Tiếng rao vang đâu đây nghe động trời đêm”. Những câu hát trong ca khúc “Hà Nội đêm trở gió” của nhạc sĩ Trọng Đài gợi cho người nghe về một âm thanh rất Hà Nội, thứ âm thanh giàu tính nhạc đã đi vào thơ ca và cả hội họa: Tiếng rao!

Dưới ý tưởng và tâm huyết của nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Bách, những món đồ chơi Trung thu mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc như đèn cá hóa long, đèn con thỏ, đèn cá chép, các con giống bột… đã hồi sinh sống động giúp cho người Hà Nội hôm nay đón một Tết Trung thu đầy đủ ý nghĩa.

Trong 10 năm trở lại đây, Thủ đô Hà Nội và cả nước đã có những bước chuyển mình to lớn. Lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật cũng như các lĩnh vực khác đều đối mặt với xu thế thay đổi tất yếu.

Là một bộ phận tạo nên văn hiến Thăng Long - Hà Nội, văn học nghệ thuật Thủ đô suốt dòng chảy 1010 năm qua đã cho thấy sức sáng tạo như một yếu tố sống còn, liên tục được kế thừa và cũng không ngừng nảy nở, thăng hoa. Văn nghệ sĩ Thủ đô với tinh thần sáng tạo đó hơn lúc nào hết cần cùng nhau nuôi nguồn cảm hứng, xây dựng thành phố thành nơi đáng sống, trung tâm sáng tạo của khu vực và thế giới.

Đã nhiều năm nay, dù muốn tôi cũng không đi Hội chùa Hương, một lễ hội kéo dài nhất và có thể là đông người tham dự nhất Việt Nam. Hội chùa Hương kéo dài từ đầu tháng Giêng cho đến hết tháng Ba âm lịch với số khách hành hương trung bình 6-7 vạn người mỗi ngày.